Nasz profil

Z historii Szkoły Podstawowej nr 1 w Kartuzach
na podstawie kronik szkolnych

     Budynek Szkoły Powszechnej, pierwszej szkoły na terenie Kartuz, wybudowano w latach 1913-1915 na wniosek ówczesnych władz pruskich. Ten okazały gmach, z wielkimi oknami, wieżyczką i zegarem pięknie się prezentował wśród architektury Kartuz.

     Dnia 21 sierpnia 1933 r. rozporządzeniem Inspektora Janowskiego szkoła, o łącznej kubaturze 9830 m3, została przedzielona na dwie oddzielne szkoły: męską i żeńską. Ta pierwsza przyjęła nazwę: Szkoła Powszechna nr 1, druga – Szkoła Powszechna Nr 2.

     W dniu 3 września 1936 r., szkoła żeńska przyjęła nazwę św. Kazimierza a jej sztandar został poświęcony 7 marca 1937 r.

     Najstarszym dokumentem, jaki zachował się w szkole, są kroniki z 1933 r. Brakuje kronik z okresu okupacji hitlerowskiej. Z tego, co się zachowało, dowiadujemy się wielu ciekawych rzeczy.
    W 1933 r. na terenie szkoły działały prężnie cztery organizacje uczniowskie: harcerstwa, LOP, Polski Czerwony Krzyż, Towarzystwo Krajoznawcze. Rok szkolny dzielił się na 2 okresy, a każdy z nich kończył się rozdaniem świadectw: w grudniu i w czerwcu. 16. października 1933r. przeniesiono biuro Inspektoratu w Kartuzach do Kościerzyny. Dopiero po pięciu latach ponownie przywrócono Inspektorat w Kartuzach. Nauczyciele, kierownictwo szkoły, oraz prężnie działająca „Opieka rodziców'' mieli zawsze na uwadze dobro dziecka. Pomagano też dzieciom biednym, m.in. poprzez zbiórkę pieniędzy na zakup podręczników i paczek z okazji „Gwiazdki”.

     Corocznie,  1 lutego w szkole odbywał się uroczysty poranek ku czci Imienia Prezydenta Rzeczpospolitej – Ignacego Mościckiego, a każdego 13 marca organizowano uroczystą akademię ku czci pierwszego Marszałka Polski – Józefa Piłsudskiego. Kiedy 12 maja 1935 r. zmarł Marszałek Polski – szkołę ogarnęła wielka żałość. Obrazy z wizerunkiem J. Piłsudskiego, godła Polski, a także lewe ramiona dziatwy szkolnej okryto kirem.

     Tradycją przed II wojną światową było uczestnictwo uczniów i nauczycieli we mszy św.    Z okazji rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego, a także Świąt Bożego Narodzenia i Świąt Wielkanocnych. Wielkim wydarzeniem w szkole było odwiedzenie jej we wrześniu 1934 r. przez Wojewodę Kirtyklisa, który zwrócił uwagę przede wszystkim na zewnętrzny wygląd szkoły.

     Pomimo ówczesnego kryzysu gospodarczego Zarząd Miasta przeznaczył 2800 zł na remont szkoły, który po raz pierwszy przeprowadzono po 20-tu latach jej istnienia. Z początkiem nowego roku szkolnego 1935/36 szkoła odzyskała swój dobry wygląd i funkcjonalność. W szkole jednak wciąż brakowało kadry nauczycielskiej. W 9 oddziałach, o łącznej liczbie uczniów – 440 pracowało tylko 6 nauczycieli. Liczba godzin uczniowskich wówczas powinna wynosić 214, tymczasem szkoła dysponowała zaledwie 178 godzinami nauczycielskimi. Nastąpiło połączenie niektórych i tak już przeładowanych oddziałów, a godziny nauczycielskie podwyższono do 31. Niektóre oddziały liczyły od 74 do 87 dzieci. Praca w takich warunkach była bardzo uciążliwa. Mimo trudności finansowych sukcesywnie wyposażano szkołę w pomoce naukowe i meble szkolne.

     W 1935 r. Kartuzy podzielono na dwa obwody szkole, ponieważ istniały dwie szkoły nr 1 i 2. Klasy były koedukacyjne. Dopiero rozporządzeniem Ministerstwa W.R.i O.P. z dnia 10 marca 1937 r. należało przystąpić do stopniowej likwidacji szkół skoedukowanych. Znów Szkoła Powszechna Nr 1 stała się szkołą męską.

     Rok 1938 zapisał na kartach historii pogrzeb /14.II.1938/ dr Aleksandra Majkowskiego, zasłużonego działacza społecznego i Oświatowego, orędownika Kaszubszczyzny, w którym uczestniczyli nauczyciele szkoły oraz uczniowie klasy VII.

     W roku 1939 szkoła została zradiofonizowana. Jakaż wielka była radość, kiedy Opieka Rodzicielska zakupiła dla szkoły aparat radiowy, a indywidualni ofiarodawcy głośniki do klas. Odnotowano postęp na miarę tamtych czasów i duże zainteresowanie młodzieży nową formą zdobywania wiedzy. 14 maja 1939 r., na krótko przed zakończeniem roku szkolnego, odbył się w Kartuzach zjazd nauczycieli zrzeszonych w Stowarzyszeniu Chrześcijańsko – Narodowym.

     Potem wybuchła II wojna światowa. Z tego okresu brak kronik. Dopiero 10.III. 1945r. na ulicach miasta Kartuz ukazały się czołgi armii radzieckiej i miasto zostało wyzwolone z okupacji hitlerowskiej.
    Powracali do Kartuz nauczyciele, aby jak najprędzej uruchomić szkoły polskie. Powróciło ich tylko troje, pozostali zginęli w obozach koncentracyjnych lub słuch o nich zupełnie zaginął. W okresie wojny okupant natychmiast uruchomił szkoły niemieckie, gdzie zakazana był mowa ojczysta. Niszczono wszystko, co przypominało polskość, przekazywano dzieciom fałszywe wiadomości. Dlatego po oswobodzeniu Kartuz przystąpiono do otwarcia szkoły polskiej. Przebiegało to wolno, ponieważ w budynku szkolnym mieścił się szpital wojskowy.

     Dopiero w maju 1945 r. budynek został opróżniony. Rok szkolny rozpoczęto 10 czerwca 1945 r. uroczystym nabożeństwem. Sytuacja oświaty była bardzo trudna. Dzieci pobierały naukę stojąc, bez podręczników, zeszytów, kredy, a co gorsza bardzo mało rozumiały mowę ojczystą. Dlatego też uczniów podzielono na grupy wg ich wiadomości z zakresu języka polskiego. Główny nacisk położono na naukę języka polskiego, historię oraz śpiew. Dzięki intensywnej i ofiarnej pracy zbyt szczupłego grona nauczycielskiego, bo zaledwie 5 sił nauczycielskich na 413 dzieci, widoczne były już wyniki pracy. Zaczęto szybko organizować ławki, kredę, podręczniki, zeszyty. Z rocznika 1937 i 1938 utworzono klasę I. Ze starszych roczników słabiej zaawansowanych stworzono komplety, a naukę rozpoczęto od podstaw. Po przeprowadzeniu selekcji uczniów wg wiadomości powstało 6 klas i jeden komplet. W dniu 30.01.1946 r. dzieci otrzymały pierwsze półroczne świadectwa szkolne w wolnej Polsce. Po raz pierwszy 1.05.1946 r. obchodzono „Święto Pracy”, a 9 maja 1946 r. – obchodzono pierwszą rocznicę zakończenia wojny. Oba te święta zapisały się na kartach historii przez około 50 lat jako obowiązkowe.

     Po wojnie młodzież bardzo często urządzała przedstawienia, aby za zebrane pieniądze zakupić książki do biblioteki szkolnej i podręczniki. W nowym roku szkolnym 1946/47 zwolniono z obowiązku szkolnego dzieci z rocznika 1931 i częściowo z 1932. W tym okresie w dalszym ciągu działało koło PCK, Opieka Rodzicielska, a także powstała Spółdzielnia Uczniowska. W dniu 6.07.1947 r. odbyła się uroczystość wręczenia sztandaru 60 p.p. w której uczestniczył Marszałek Polski – M. Rola-Żymierski oraz nauczyciele i uczniowie szkoły. Okres powojenny nastawiony był na pogłębienie przyjaźni polsko-radzieckiej i związanych z nią uroczystości, a także na wychowanie młodzieży w duchu socjalizmu. 

     Stałymi imprezami typowo polskimi były:

• Tydzień Oświaty, Książki i Prasy
• Choinka noworoczna
• Dzień Dziecka